Płomyki historii

• 
• 

„Nic nie może zmazać niemoralnego czynu. Ani przebaczenie. Ani spowiedź.”

Inna refleksja:

„..nikt nie ma prawa wybaczać w imieniu zmarłych […] jedynym wyjściem dla żyjących jest milczenie.”

To cytaty z książki, którą kiedyś, parę lat temu przeczytałam, która wywarła na mnie wrażenie i  zrobiłam sobie nawet parę notatek. Dziś ta kartka wpadła mi w ręce. 

Mówię tu o książce „Płomyki pamięci” napisanej przez Anne Michaels, pierwszej powieści autorki wydanej w 1996 roku.

To opowieść żydowskiego chłopca Jakoba uratowanego w czasie II wojny światowej przez greckiego archeologa pracującego przy odkrywaniu szczątków grodu w Biskupinie. Udaje im się powrócić na jedną z greckich wysp. Archeolog Athos, humanista o szerokich zainteresowaniach, samotny od śmierci ukochanej żony, zaszczepia chłopcu zamiłowanie do historii człowieka i ziemi oraz do literatury. Jednak okrutne przeżycia z czasów wojny nie dają się zatrzeć w pamięci, wspomnienia o utraconej rodzinie towarzyszą niemal namacalnie w codziennym życiu i wywierają wpływ na dalsze losy bohatera.

„Historia to zatrute źródło, sączące swój jad do wód gruntowych. Nie jesteśmy skazani na powtórkę z nieznanej przeszłości; powtarzamy przeszłość, którą znamy. Każde zapisane zdarzenie, to kamień zaczynu rzucony w przyszłość. To cegła, która spadnie kiedyś komuś na głowę. To powtarzalność historii: myśl zapisana będzie wskrzeszona z żyznej gleby, kompostu historii.”

Daje to do myślenia. Ale też autorka konkluduje, że

„najlepszy nauczyciel zaszczepia swoją myśl nie w umyśle ucznia, lecz w jego sercu”

Akcja powieści toczy się głównie w Grecji i Kanadzie. Losy bohaterów pierwszoplanowych i pozostałych ubarwione są epizodami z różnych stron świata, zwłaszcza z czasów wojennych. Ale także z powodu zainteresowań Athosa poznajemy na przykład przygody zdobywców bieguna południowego oraz wiele ciekawostek z zakresu historii, geologii, kartografii, geografii, poezji i sztuki.

Anne Michaels jest pisarką i poetką mieszkającą w Toronto. Wydała dwa zbiory poezji: The Weight of Oranges, który otrzymał Commonwealth Prize, oraz nagrodzony Canadian Authors Association Award - Miner's Pond. ”Płomyki pamięci”, jej pierwsza powieść, była największym bestsellerem literatury kanadyjskiej i została  dosłownie obsypana nagrodami. Dotychczas zdobyła ich osiem, m.in. Guardian Fiction Award, Orange Prize, Lannan Literary Award, Trillium Prize. Doczekała się także adaptacji filmowej. Jej prace przetłumaczono i wydano w 45 krajach.